Hürmüz Boğazı’ndaki ABD-İran dalaşı petrol fiyatlarını yeniden harekete geçirdi. Orta Doğu’da artan gerginlik dünyanın en büyük sevkiyat noktası olan Hürmüz’de tehdit oluşturdu. Tedirginlikle Brent petrolü neredeyse 66 dolara yaklaştı.
ABD ile İran arasında artan gerginlik petrol fiyatlarının yeniden yükselmesine neden oldu. İki ülke arasında yaşanan İHA krizi, ABD Başkanı Donald Trump’ın sert tepkisiyle hareketlendi. Trump “İran çok büyük bir hata yaptı” açıklamasının ardından, önceki gün Brent petrolün fiyatı yüzde 4,61’lik artışla bu yılın en yüksek günlük yüzdelik artışını kaydetti. Özellikle Hürmüz Boğazı’ndaki dalaşma fiyatların yükselmesinde etkili oldu. ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre, İran ve Umman arasında yer alan, Basra Körfez ile Umman Körfezi’ni birbirine bağlayan Hürmüz Boğazı dünyanın en büyük petrol sevkiyat noktası olarak nitelendiriliyor. Hürmüz Boğazı’ndan geçen yıl günlük ortalama 21 milyon varillik petrol sevkiyatı gerçekleşirken, bu miktar geçen yılki küresel petrol tüketiminin de yüzde 21’ini oluşturdu. Geçen yıl Hürmüz Boğazı’ndan geçen toplam petrol miktarı, deniz yoluyla yapılan küresel petrol ticaretinin üçte birini oluştururken, küresel sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ticaretinin geçen yıl dörtte birinden fazlası da buradan gerçekleşti. Dünyanın en büyük ham petrol ihraç eden ülkesi olan Suudi Arabistan, Hürmüz Boğazı’ndan en fazla ham petrol ve petrol ürünleri ihracatı yapan ülke olurken, LNG ihracatında 13 yıldır art arda dünya lideri olan Katar, bu boğazdan en çok enerji ihracatı gerçekleştiren ülkeler arasında bulunuyor.
Geçen hafta 60 dolar seviyesine kadar inen Brent tipi petrolün varil fiyatı dün neredeyse 66 doları gördü. Dolar ise yukarı yönlü hareketle 5.77 TL’den başladığı güne yükselişle devam etti. Gün içinde en yüksek 5.82 seviyesine ulaşan kur yeniden 5.80’in üzerine çıktı. Euro ise 6.60 seviyesine yaklaştı. Altının onsu bin 400 doları geçerek 2013’ten bu yana en yüksek seviyesinde. Kur ve petrol tarafındaki bu yükselişin pompalara da yansıması bekleniyor. Geçtiğimiz haftalarda yapılan indirimlerle eşel mobil sisteminden çıkan akaryakıt fiyatları eğer yüksek seyir devam ederse yeniden eşel sınırına yaklaşabilir.
ABD’DE DÜŞEN STOKLAR FİYATLARI ETKİLEDİ
Uzmanlar, ABD’de düşen petrol stoklarının küresel petrol fiyatlarında toparlanmaya sebep olduğunu belirtiyor. Bu arada, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC), gelecek hafta yapılması planlanan 176. Olağan OPEC Toplantısı ve 6. Bakanlar Toplantısı 1-2 Temmuz’a ertelendi. OPEC’ten yapılan yazılı açıklamada, 15. Ortak Bakanlar İzleme Komitesi toplantısının da 1 Temmuz’da yapılacağı kaydedildi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile OPEC dışı bazı ülkeler arasındaki üretim kısıntısı anlaşmasının uzatılmasının görüşüleceği toplantı öncesinde, tarafların kısıntıları devam ettireceği beklentilerini güçlendiren açıklamaları da fiyatların yukarı yönlü hareketini destekledi.
PETROL TİCARETİNİN KALBİ BURADA ATIYOR
Hürmüz Boğazı’ndan geçen petrol ve LNG ise en çok ‘küresel imalatın motoru’ olarak nitelendirilen Asya ülkelerinden Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Singapur’a gidiyor. Veriler, geçen yıl Hürmüz Boğazı’ndan geçen ham petrol ve petrol ürünlerinin yüzde 65’inin söz konusu ülkelere gittiğini ortaya koyarken, boğazdan taşınan petrol ve petrol ürünlerinin yüzde 76’sının da Asya kıtasına ulaştığını gösteriyor. ABD ve İran arasındaki gerginliğin artması veya Hürmüz Boğazı’nın kapatılması olasılığı, küresel enerji arzında gecikmeler, petrol ve LNG sevkiyat maliyetlerinin artmasını gündeme getirirken, dünya genelinde enerji fiyatlarının yükselmesi riskini artırıyor.
TAHRAN ÜZERİNDE ‘SIFIR’ TOLERANS
Eski ABD Başkanı Barack Obama’nın mimarlığını yaptığı ve Temmuz 2015’te imzalanan İran nükleer anlaşması sayesinde Hürmüz Boğazı’ndan enerji sevkiyatı son döneme kadar istikrarlı şekilde devam ederken, ABD ile İran arasındaki siyasi tansiyonun artması Hürmüz Boğazı’nın önemini bir kez daha ortaya koydu. ABD Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşmasını iptal etmesi ve Washington hükümetinin Tahran üzerindeki yaptırımları yeniden yürürlüğe koyması, iki ülke arasındaki tansiyonu artırdı. Yaptırımlar nedeniyle İran ekonomisinin bel kemiğini oluşturan petrol endüstrisi ve ihracatı üzerinden baskı oluşturan ABD, Tahran hükümeti üzerinde ‘sıfır tolerans politikası’ uyguluyor. ABD ile İran arasındaki gerginliğin tırmanması, petrol fiyatlarında yükselişe neden olurken, 2020’deki ABD Başkanlık seçimleri yolunda petrol fiyatlarının düşük olmasını isteyen Trump için olumsuz bir tablo oluşturuyor.
