Nisan enflasyonu aylık bazda yüzde 1.69 ile beklentilerin altında geldi. Yıllık enflasyon yüzde 19.71’den yüzde 19.50’ye düştü. Fakat, İstanbul’un enflasyonuyla Türkiye arasındaki fark dikkatlerden kaçmadı. Ekonomistler durumu şaşırtıcı bulurken, İTO’ya göre İstanbul enflasyonu 2.82’yi TÜİK rakamları Türkiye’de ise 1.92’lik artışı işaret etti.
Türkiye’nin nisan ayı enflasyon tablosu belli oldu. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), nisanda aylık bazda yüzde 1.69, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 2.98 artış gösterdi. Nisan ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 19.39, yurt içi üretici fiyatları yüzde 32.24 arttı. Geçen yılın aralık ayına göre de tüketici fiyatları yüzde 4, yurt içi üretici fiyatları yüzde 5.18 yükseldi. TÜFE, nisanda mart ayına göre yüzde 1.69, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19.50 artış kaydetti. Yİ-ÜFE de marta göre yüzde 2.98, Nisan 2018’e kıyasla da yüzde 30.12 arttı.
Önceki gün İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) açıkladığı metropol kentin enflasyon verilerine göre, TÜİK rakamlarının verilerin oldukça düşük olduğu görüldü. İstanbul’da gıda fiyatları yüzde 3.25 artarken, Türkiye’de bu oran yüzde 1.40 oldu. İstanbul’un enflasyonu Nisan 2019’da ise 2.82 oranında çıktı. TÜİK verilerine göre bu oran yüzde 1.92 olarak kayıtlara geçti. Böylece İstanbul’daki enflasyonun Türkiye’de olmadığı görüldü.
Ekonomistlerin nisan ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 2.33 olmuştu. Nisan ayı için enflasyon beklentileri en düşük yüzde 1.94, en yüksek yüzde 2.8 aralığında yer almıştı. Ekonomistlerin yıl sonu enflasyon beklentisinin ortalaması ise yüzde 16.13 olarak belirlenmişti. Ekonomistlerin nisan ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına (yüzde 2.33) göre, bir önceki ay yüzde 19.71 olan yıllık enflasyonun yüzde 20.25’e çıkacağı hesaplanmıştı.
Ana harcama grupları itibarıyla nisanda, aylık bazda en yüksek artış yüzde 6.77 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda görülürken, giyim ve ayakkabıda yüzde 5.36, ev eşyasında yüzde 2.65, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1.94, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1.40 artış kaydedildi. Nisanda ana harcama grupları itibarıyla endekste düşüş gösteren tek grup yüzde 0.30 ile haberleşme oldu.
TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış, yüzde 31.86 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görüldü. Bunu yüzde 27.64 ile ev eşyası, yüzde 27.47 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 19.75 ile sağlık ve yüzde 19.58 ile lokanta ve oteller izledi. Geçen ay endekste kapsanan 418 maddeden 42’sinin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 294’ünün ortalama fiyatlarında artış, 82’sinin ortalama fiyatlarında ise düşüş görüldü.
İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 1.45, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 1.77, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16.78 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 18.48 artış gerçekleşti. Özel kapsamlı tüketici fiyatları endeksi göstergelerine bakıldığında, nisanda aylık bazda en yüksek artış yüzde 1.80 ile “Mevsimlik ürünler hariç (TÜFE)” göstergesinde oldu.
Dengeleme süreci Şubat’ta bitti
CHP’li Aykut Erdoğdu ise enflasyondaki dengelenme sürecinin Şubat ayından itibaren son bulduğunu ifade etti. Erdoğdu “TÜİK sepetinde yer alan 418 maddeden 294’ünün fiyatı arttı. Yerel seçimlerin hemen ardından sökülmeye başlanan tanzim çadırlarında satışı yapılan ürünler arasında kuru soğanın fiyatı sadece 1 ay içinde yüzde 31.5, patatesin yüzde 23.2, domatesin yüzde 21 arttı. Yurttaşlarımız içinde yaşadığı evlerinin çatısını aktarmak veya çeşitli düzeyde tamiratını yapmak için yüzde 38 daha fazla harcama yapmak zorunda” dedi. Aylık bazda fiyat değişimlerine bakıldığında en yüksek artışın yüzde 7.5 ile tütün ve et fiyatlarında görüldüğüne dikkat çeken Erdoğdu şöyle devam etti: “Aylık gıda fiyatları artışı yüzde 1.46 oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler kaleminde artış yüzde 31.8. Halkımız gıdaya TÜİK ortalamasından daha fazla harcama yapıyor. Dolayısıyla daha yüksek bir enflasyon görmeye devam ediyor. İşlenmemiş gıda enflasyonu yüzde 45,7; taze sebze-meyve enflasyonu yüzde 74 olarak kaydedildi. Yıllık oranda en yüksek fiyat artışı sebze kaleminde gerçekleşti, sebze fiyatları yüzde 96,3 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 30 arttı.”
Sanayide en fazla artış enerjide
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Yİ-ÜFE nisanda bir önceki aya göre yüzde 2.98, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 5.18, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30.12 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 32.24 yükseldi. Sanayideki 4 sektörün bir önceki aya göre değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 3.45, imalat sanayi sektöründe yüzde 2.86, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı sektöründe yüzde 4.96 ve su temini sektöründe yüzde 0.36 artış olarak gerçekleşti. Geçen ay bir önceki aya göre en fazla artış yüzde 17,12 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 8,83 ile tütün ürünleri, yüzde 7,40 ile kok ve rafine petrol ürünlerinde oldu. Buna karşılık, içecekler yüzde 0,86, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) yüzde 0,29 ile bir önceki aya göre endekslerin azaldığı alt sektörler olarak kayıtlara geçti. Ana sanayi gruplarında nisanda aylık ve yıllık en fazla artış enerjide görüldü.
Turizmde fiyatlar hızla yükseliyor
Paket turlar aylık yüzde 5.22 artmış. Yıllık artış oranı da yüzde 29.94’e çıkmış durumda. Böylece turizmde fiyatların arttığı görülüyor. Ramazanda zam yok diyen kasaplara nazaran dana etinin zaten Nisan ayında yüzde 9.24 yükseldiği kayıtlara geçmiş. Tavuk etinde de yüzde 12.2’lik yükseliş söz konusu. Domates yüzde 21.1 daha pahalı olmuş. Geçen yıl Nisan da 3.19 TL olan domates bu yıl 6.71 TL’ye kadar çıkmış. Kuru soğan tarafında aylık yüzde 31.55’lik artış var. Geçen yıl 1.54 TL’ye tüketilen kuru soğan bu yıl nisan ayında 5.99 TL’ye satıldı. Patates ise yüzde 23.17 zamlandı.
ÇEKİRDEK ENFLASYON TEKRAR YÜKSELDİ
Akbank tarafından hazırlanan analizde; gıda fiyatları, kur gelişmeleri, petrol fiyatlarındaki yüksek seyir ve cep telefonlarına getirilen ÖTV zammı enflasyon üzerinde yukarı yönlü riskler olarak sıralandı. Ayrıca sigarada yılbaşında sıfırlanan asgari maktu vergi oranının yeniden artırılmasının da sigara fiyatları üzerinde etkili olacağı kaydedildi. Diğer taraftan iç talepteki zayıf seyrin bu yükselişleri sınırlayabileceği not düşüldü. Analizde ayrıca, çekirdek enflasyonun aylık bazda arttığına dikkat çekilerek, “İç talepteki zayıf seyirle, son dört aydır durağan seyreden aylık çekirdek enflasyon Nisan’da tekrar yükseldi: Yüzde 1,56. Burada kur artışının etkili olduğunu değerlendiriyoruz” görüşü yer aldı.
‘MUTFAKLARI ATEŞ SARDI’
CHP’li Faik Öztrak “Mutfakları saran ateş, dar gelirli vatandaşlarımızın cebini yakmaya devam etmektedir. TÜİK’in fiyat toplama yönteminde önceki aylarda yaptığı değişikliklere rağmen mızrak çuvala sığmamış, gıda enflasyonu yıllık yüzde 33.23’le tüm serinin rekorunu kırmıştır. Nisan ayında fiyatı en çok artan ilk 10 üründen 5’i, yıllık olarak fiyatı en fazla artan ilk 10 üründen 7’si gıda ürünü olmuştur. Kuru soğan yıllık yüzde 289.4 fiyat artışıyla liderliği kimseye kaptırmamış, onu yüzde 211.5 fiyat artışıyla patates, yüzde 167.1 fiyat artışıyla sivri biber izlemiştir. Yıllık fiyat artışı domateste yüzde 110, patlıcanda yüzde 94.4 olmuştur. Türkiye, güncel verilere göre, dünyada en yüksek enflasyona sahip sekizinci ekonomidir” diye konuştu.
