Brezilya üçüncü çeyrekte Türkiye’den daha yüksek oranda büyümüş.
Brezilya ekonomisi yapı itibarıyla Türkiye ekonomisinden farklı. Brezilya ham madde ve emtia ihraç ederken, Türkiye ithal ediyor. Türkiye akranları arasında en kırılgan ülke, Brezilya da kırılgan sayılır.
Öte yandan yabancı finansal yatırımcılar için benzeşlikler daha fazla; bu yazının amacı da bu benzerlikleri vurgulamaktır.
En enteresan rakam, dolar cinsi GSYH’daki düşüş: Bir zamanlar, yani 2011 yılında GSYH’sı 2.615 Milyar dolar olan Brezilya’nın, GSYH’sı 1.780 Milyar dolar düşmüş.
Türkiye’nin de 2013’te 950 Milyar dolar olan GSYH’sı 736 Milyar dolara düşmüş.
Her iki ülkenin GSYH’larının bu kadar düşmesinin sebebi Reel Efektif Döviz Kuru endekslerine göre BRL ve TL’nin aşırı değer kaybetmesidir. Oran olarak Brezilya % 32 küçülürken Türkiye %23 küçülmüş.
Brezilya ekonomisi son dört yıldır sürünüyor ve çok az büyüyor, Türkiye de son üç yıl. Özde son on yıl.
İşsizlik oranları da birbirine yakın seyrediyor.
Brezilya’nın Türkiye’den bir diğer farkı dış borçlarının oransal düşüklüğü ve döviz rezervlerinin yüksekliğidir: 620 miyar dış dolar bora karşılık, 355 milyar dolar rezervi var. Oran: % 57
Türkiye’nin ise 421 milyar dış dolar borca karşılık sadece 84 milyar dolar rezervi var. Oran: % 20
Türkiye 2020’nin her çeyreğinde cari açık verirken, Nisan ayından bugüne kadar Brezilya cari fazla veriyor. Hammadde ve emtia ihracatçısı da olan Brezilya fiyat artışlarından yararlanıyor.
Belki de bu sayede, bu yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye % 6,7 büyürken Brezilya da %7,7 büyüdü.
ULUSLARARASI FİNANSAL YATIRIMCILAR
Brezilya’da 2013 yılından itibaren, yabancı sermaye yurtdışına kaçmaya başlayınca, Merkez Bankası faizleri kademeli olarak artırmaya başlar. 2013 yılbaşında 1$ = 2,02 BRL ve faiz oranı da % 9,55 idi.
Kademeli olarak artmaya başlayan faiz oranları, 2016 yılında, %16’20’de ile zirve yapar; enflasyon da %11’e yaklaşır ve dolar kuru, nihayet, 2016 yılında, 1 $ = 4 BRL’de dengelenir ve yabancı sermaye Brezilya’ya akmaya başlar. 2016’dan itibaren Brezilya piyasasına giren yabancı finansal yatırımcılar; iki yıl sonra, (faizler % 9,2’ye ve kur 1 $ = 3,20 BRL’ye düştüğü zaman) ayrıldıklarında, sermaye kazancı, faiz ve kur kazançları toplamı % 55’e ulaşmıştı.
Yani bu yatırımcılar, dolar bazında yıllık %25 risksiz para kazanmışlardı.
Bugün 10 yıllık tahvillerin faizi %7’ye düşmüş ve bir dolar da 5,16 BRL’ye yükselmiş durumdadır. Bu olgu, gelişmiş piyasa yatırımcılarının, gelişmekte olan “ekonomisi yaralı ülkeler”e uyguladıkları “kan vererek iyileştirme” muamelesidir.
Bedeli, gelecek bir zamanda, faiziyle birlikte, bu kanların iade edilmesidir. Gelişmekte olan ülkeler, aldıkları kanı iade etme döneminde sağlıklı değilse; kan kaybından yığılıp kalabilir.
Bu muamele tarzı ya IMF ile anlaşma dönemlerinde ya da yerel hükümetler IMF gibi davranmaya başladıklarında devreye sokulur.
Bu arada belirtmeyi unuttum, bu yüksek faizler ve döviz girişleri sayesinde faizler %2’lere kadar düştü, şimdi, %4’ler civarında.
Aslında, bu senaryoya uygun en yüksek karlar, Türkiye’de, 2003 – 2008 döneminde kazanılmıştı.
2002 yılında 1 $ = 1.70 TL seviyesinde gelmiş olan ve beş yıl sonra 1 $ = 1,25 TL olduğu dönemde ayrılan yabancı finansal yatırımcıların toplam karları % 100’ü aşmıştı.
KANIMIZIN EMİLME SENARYOSUNA BİLE RAZIYIZ YETERKİ GELSİNLER
Son dört haftadır Türkiye’de, yabancı sermayenin Türk Ekonomisine kan verme modelinin zayıf bir versiyonu işliyor. Çünkü birileri TCMB’nin faizleri biraz daha artıracağını düşünüyor. Faizlerin artık artırılmayacağı ve sonrasında kademeli olarak düşürüleceği seviye kesinleşince; yabancı sıcak sermayenin, yani taze kan daha büyük hacimlerle ülkeye girecektir.
Rakamlarla bir örnek: Yabancı uluslararası yatırımcılar, faizlerin %17’ye yükseleceği bir dönemde dolarlarını 7,85’ten bozdurup tahvil almayı ve iki yıl sonra çıkarken de 7,30 TL’den dolar almayı umuyorlar.
Gelecek çok uzak ve Türkiye’de herkes zaman kazanmak için, gelecekte ödenecek bu fahiş bedelleri düşünmek istemiyor.
Çünkü derlenip toparlanmak için Sayın Lütfi Elvan ve ekininin zamana ihtiyacı var.
