Çernobil faciası nedir? Çernobil Nükleer Kazası ne zaman oldu ve sonuçlarında neler yaşandı?

Bu gün Çernobil nükleer kazasının yıl dönümü. 32 yıl önce meydana gelen Çernobil faciası etkilerinin hale devam ettiği bilinmekte. Ülkemizide etkileyen Çernobil faciası nedir? sorusunun yanıtını merak edenler için derledik. 

ÇERNOBİL FACİASI NEDİR?

26 Nisan 1986 gecesi 01.24'te bugün Ukrayna ve Belarus sınırında bulunan Çernobil nükleer enerji santralinin dördüncü reaktöründe meydana gelen patlama, 20. Yüzyılın en büyük nükleer kazasıydı. Peki Çernobil faciası nedir?, Çernobil Nükleer kazarı Türkiye'yi nasıl etkiledi? gibi soruların yanıtını merak eden herkes için derledik tüm ayrıntılar haber detayda...  Patlama sonucunda açığa çıkan radyasyon Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarının toplamından 200 kat fazlaydı.

Çernobil kazasının sağlık üstündeki ilk doğrudan etkisi, 237 temizlik işçisinin akut radyasyon sendromu yaşamasıydı; bunlardan 28'i 1986'da, 19'u da 1987-2004 arasında öldü.

Çernobil Faciası ya da Çernobil Reaktör Kazası son derece korkunç sonuçları olan nükleer bir kazadır. 25 ve 26 Nisan 1986 tarihinde Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kuzeyindeki Pripyat kenti yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali'nde 4 numaralı yüksek güçlü kanal tipi reaktörde patlama meydana geldi.

Patlama gece geç saatlerde istasyonda elektrik kesintisi testi simülasyonu yapıldığı sırada meydana geldi. Denemeler sırasında kritiklik kazası yaşandı. Su buharı çok kuvvetli bir patlamaya sebep oldu ve ardından yangın çıktı. Dokuz gün boyunca devam eden yangın yukarı yönlü hava akımı yaratarak atmosfere ciddi oranda nükleer füzyon maddesi ve kül gönderdi. Atmosfere karışan radyoaktif madde Sovyetler Birliği'nin batısına ve Avrupa'ya kadar ulaştı.

Buhar sebepli patlama nedeniyle Çernobil Nükleer Santrali'nde bir kişi olay yerinde yaşamını yitirdi, bir kişi de aşırı radyasyona maruz kaldığı için yaşamını kaybetti. Çernobil Faciası'ndan birkaç gün sonra 134 çalışan hastanelere sevk edildi. Birkaç gün içinde hastanelere sevk edilen 28 itfaiyeci aşırı miktarda radyasyona maruz kaldığı için hayatını kaybetti. Ayrıca 14 kişi radyasyon sebepli kanserden dolayı hayata gözlerini yumdu. Çernobil Faciası'nın etkileri 1996 yılına kadar ciddi anlamda hissedildi. 2011 yılında bile Çernobil Faciası sebebiyle olumsuz etkilenen 15 çocuk, tiroit kanseri sebebiyle yaşamını yitirdi. Çernobil Faciası'nın etkilerinin araştırılması günümüzde bile devam etmektedir. Türkiye'nin Karadeniz kıyılarındaki illerinde yaşayan bazı vatandaşlar, Çernobil Faciası'nın ardından yaşadıkları bölgelerde kanser vakalarının arttığını söylüyor.

ÇERNOBİL FACİASI'NIN SONUÇLARI NEDİR? 

Çernobil Faciası tarihin en büyük nükleer santral kazasıdır. Hem maddi hem de manevi açıdan çok büyük zarara ve kayba sebep olmuştur. Çernobil Faciası dünyada 7 büyüklüğünde sınıflandırılan iki nükleer santral kazasından birisidir. Uluslararası Nükleer Olay Ölçeği tarafından açıklanan en büyük nükleer kaza sınıflandırması 7'dir. 7 büyüklüğündeki nükleer kazalardan diğer ise 2011 yılında Japonya'daki Fukuşima I Nükleer Santrali kazalarıdır.

Çernobil Faciası'nın yaralarını sarmak ve bölgeyi radyoaktif maddeden temizlemek için 500 bin kişi görev yapmış ve toplamda 18 milyon Rus rublesi harcanmıştır.

NÜKLEER SANTRALLAR YARARLI MI YOKSA ZARARLI MI? 

Çernobil Nükleer Santrali'ndeki 4 numaralı reaktör ve çevresi bir tür lahitle kapatılmıştır. 4 numaralı reaktörün kapatılmasının sebebi, tesiste olması muhtemel radyoaktif maddenin atmosfere salınımını engellemekti. Lahit Aralık 1986'da tamamlandı ve reaktör kapatıldı. 4 numaralı reaktörün etrafının çevrilmesi rasyasyondan tamamen korunma amaçlı yapılmış olmasa da santralde bulunan zarar görmemiş reaktörlerin faaliyetini sürdürmek amacıyla yapılan bir tür iş güvenliği önlemiydi. Çernobil Nükleer Santrali'ndeki 3 numaralı reaktör 2000 yılına kadar elektrik üretmeyi sürdürdü.

Çernobil Kazası'nın ardından Sovyet yapımı tüm nükleer reaktörler için güvenlik geliştirmeleri yapıldı.

Ukrayna'nın Kiev bölgesindeki Çernobil şehrinden 15 kilometre uzaklığında bulunan Çernobil Nükleer Santrali'nde 26 Nisan 1986 tarihinde, hasar ve sonuçlar bakımından 20. yüzyılın en büyük teknojenik felaketi meydana geldi. Çernobil Nükleer Santral ve Pripyat şehrinden görüntüler Sputnik'in galerisinde.

8 Aralık 2016’da BM Genel Kurulu 71/125 sayılı kararıyla 26 Nisan tarihini Uluslararası Çernobil Afet Anma Günü olarak ilan etti.

Ayrıca 26 Nisan Rusya’da nükleer kaza sonuçlarını tasfiye edenler ve bu tür faciaların kurbanlarını anma günü olarak kabul ediliyor.

TÜRKİYE NASIL ETKİLENDİ?

* Türkiye’de de Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ve Pediatri Ana Bilim Dalları’nda yaptığı çalışmaya göre lösemi vakaları, 1986 öncesi yüzde 0,7’den, 1986 sonrası yüzde 2’ye çıktı.

* Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de 1984 yılında yüz binde 19,2 olan kanser vakaları, 96 yılında yüz binde 63,46 olarak bildirildi.

* 4 Mayıs günü Kapıkule-Edirne yolunda İstanbul’da havadaki radyasyonun tam 1000 katı olan ve Çernobil nedenli Türkiye’de ölçülen en yüksek değer olarak tarihe geçen, 16 miliröntgen/saat değeri ölçüldü.

* Kaza’dan 5 gün sonra Akçakoca’da havadaki radyasyonun gittikçe arttığı fark edildi. Karasu Bölgesi’nde o bölgenin doğal radyasyon düzeyinin 20 katı fazla olan 150 mikroröntgen/saat düzeyinde ölçüm yapıldı.

ÇERNOBİL TİROİD KANSERİ VAKALARININ ARTMASINA NEDEN OLDU

32 yıl önce bugün gerçekleşen Çernobil faciasından sonra bölgede kanser vakalarının arttığı saptandı. BM'nin araştırmasına göre bölgedeki her dört tiroid kanseri vakasından birinin nedeni radyasyon.

Ukraine Tschernobyl Kraftwerk (DW/M. Berdnyk)

Merkezi Viyana'da olan BM Atomik Radyasyonun Bilimsel Etkileri Komitesi (UNSCEAR) Çernobil faciası konusuda yapılan farklı istatistik ve araştırmalar ışığında facianın sonuçlarına ilişkin bir açıklama yaptı. Komiteye göre 26 Nisan 1986 tarihindeki Çernobil faciasından sonra bölgede ortaya çıkan her dört tiroid kanseri vakasından birinin nedeni radyasyon.

Komitee 1991-2015 yılları arasında Sovyetler Birliği, Ukrayna ve Belarus'u kapsayan bölgede yaklaşık 20 bin tiroid kanseri vakası tespit etti. Bu kanser vakalarında hastaların nükleer facianın yaşandığı dönemde 18 yaşın altında olduğu belirtildi.

Komite Başkanı Hans Vanmarcke yaptığı açıklamada, Çernobil kazasından sonra özellikle tiroid kanserinin çok büyük bir sorun olduğunu söyleyerek, kazanın uzun vadeli sonuçlarının daha iyi anlaşılabilmesi için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulduğunu belirtti.

UNSCEAR 1991-2005 yıllarında varolan sınırlı veriler ışığında bölgedeki tiroid kanseri sayısını 7 bin olarak tespit etmişti. Ancak bu vakaların ne kadarının radyasyonla bağlantılı olduğu bilinmiyordu.

26 Nisan 1986 tarihinde Sovyet nükleer enerji santrali Çernobil'de meydana gelen kaza, etkileri bugün bile hissedilen miktarda radyoaktif sızıntıya neden olmuştu. Patlamanın hemen ardından başlatılan söndürme ve kurtarma çalışmaları sırasında en az 30 kişi hayatını kaybetmişti. Çernobil felaketinin günümüze kadar kaç kişinin ölümüne neden olduğuna dair kesin bilgi bulunmuyor. Uzmanlar, on binlerce kişinin radyasyon yüzünden öldüğünü tahmin ediyor.